Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778) heeft bij testament Teylers Stichting in het leven geroepen om kennis van godsdienst, kunst en wetenschap onder de burgers te bevorderen en om behoeftigen te ondersteunen.
Als typisch vertegenwoordiger van de Verlichting had Pieter Teyler een brede belangstelling voor wetenschap en kunst. Op beide terreinen legde hij verzamelingen aan. Daarnaast was hij zeer geïnteresseerd in theologie.
Uit hoofde van het testament werd de Stichting in 1778, na Pieter Teylers overlijden, ook eigenaar van zijn woonhuis aan de Damstraat en van zijn verzamelingen op het gebied van natuurlijke historie, penning- en tekenkunst, alsmede van zijn boekerij.
Documenten
Pieter Teyler
De stichting heeft haar statuten gemoderniseerd. Doelstelling van de stichting is:
Het secretariaat is gevestigd bij Henriëtte Beeksma-Romijn te Haarlem.
De zittingsduur van een bestuurslid is beperkt tot 12 jaar. Indien zich een vacature voordoet, benoemt het zittende bestuur een opvolger, waarbij wordt gestreefd naar een evenwichtige verdeling van geslacht en kennis/bestuurservaring. Op grond van Teylers testament wordt bij voorkeur één bestuurslid benoemd met een doopsgezinde achtergrond.
Teylers Stichting is een culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling).Documenten
Het testament van Pieter Teyler
Het eerste bestuur van Teylers Stichting
Teylers Stichting is eigenaar van het gebouw en de collecties van Teylers Museum. Sinds 1981, het jaar waarin Teylers Museum structurele overheidssubsidie toegekend kreeg, heeft Teylers Stichting het beheer van het museum door middel van een convenant overgedragen aan de Stichting tot Beheer en Instandhouding van Teylers Museum.
Het museumcomplex en de collecties zijn op deze wijze in bruikleen gegeven aan Teylers Museum voor onbepaalde tijd. In dit convenant is voorts overeengekomen dat schenkingen, die gedaan worden aan Teylers Museum, juridische eigendom zijn van Teylers Stichting maar van rechtswege in bruikleen zullen zijn bij het museum om versnippering te voorkomen. Voorts is overeengekomen dat Teylers Stichting de gebouwen en collecties niet zonder toestemming van Teylers Museum kan verkopen. De regels van zorgvuldig museaal beheer worden hierbij gevolgd.
Teylers Museum
Teylers Stichting is verder verantwoordelijk voor twee in het testament genoemde Genootschappen, te weten het Godgeleerd Genootschap en het Tweede Genootschap. In het Tweede Genootschap zijn natuurkunde (fysica en biologie), letterkunde, geschiedenis, kunstgeschiedenis en numismatiek vertegenwoordigd.
Ter stimulering van de wetenschap schrijven de leden van de beide Genootschappen jaarlijks een prijsvraag uit en geven lezingen in het museum.
Het Teylers Godgeleerd Genootschap bestaat uit de volgende leden:
Het Teylers Tweede Genootschap bestaat uit de volgende leden:
Ledenlijsten
De ovale zaal
De Directeuren van Teylers Stichting organiseren iedere winter lezingen. De lezingen worden gehouden door leden van de twee Teylers Genootschappen.
Het programma voor de Teylers Winterlezingen 2021/2022, aanvang 13.00 in de gehoorzaal van Teylers Museum,
Documenten
De gehoorzaal
In 2020 is de prijsvraag van prof. dr. Louise Vet, oud-directeur Nederlands Instituut voor Ecologie en buitengewoon hoogleraar evolutionaire ecologie aan Wageningen Universiteit en lid van Teylers Tweede Genootschap, uit 2017, geformuleerd met de titel: “Gevraagd wordt: een kritische studie naar het optimaliseren van duurzame multifunctionaliteit van bodems” bekroond met een gouden penning. De leden van het Tweede Genootschap en Directeuren van Teylers Stichting hebben een gouden penning toegekend aan de inzending van Dr. Emilia Hannula en Dr. Elly Morriën onder het motto “Werken en feesten vormt schoone geesten”. De erepenning zal worden uitgereikt op vrijdag 5 november 2021 om 16.00 uur in de gehoorzaal van Teylers Museum, Spaarne 16 te Haarlem.
Openstaande prijsvragen Teylers Godgeleerd Genootschap
Openstaande prijsvragen Teylers Tweede Genootschap
Penning
Teylers Stichting heeft twee bijzondere leerstoelen opgericht aan de Universiteit Leiden.
De leerstoel ‘Geschiedenis van de natuurwetenschappen’ wordt sinds 2007 bekleed door professor dr. Frans van Lunteren. Hij richt zijn onderzoek op de geschiedenis van de Nederlandse natuurwetenschappen tussen 1815 en 1940 en Teylers Museum in het bijzonder.
Professor dr. Eric Jorink bekleedt sinds 2013 de tweede leerstoel, ‘Verlichting en religie in historisch en sociaal-cultureel perspectief’. Hij houdt zich onder meer bezig met de raakvlakken tussen geloof, kunst en wetenschap in de Verlichting, meer in het bijzonder met het ontstaan van collecties en musea.
Het College van Curatoren voor deze bijzondere leerstoel bestaat uit prof. dr. M.P.A. de Baar (voorzitter), prof. dr. W.W. Mijnhardt, drs. M. Scharloo en prof. dr. S.M. Verduyn Lunel (secretaris).
Kennis in Teylers Museum
Op voordracht van de Teylers hoogleraren Eric Jorink en Frans van Lunteren, ondersteund door de Wetenschapscommissie, heeft het bestuur van Teylers Stichting Dr. Eleá de la Porte benoemd tot Teylers Fellow 2021.
Dr. Eleá de la Porte doet in 2021 gedurende zes maanden onderzoek naar de bibliotheekcollectie van Teylers Stichting. Voor veel genootschappen waren boeken - en de bibliotheek - het hart van de collectie, zowel fysiek als intellectueel. Onder leiding van Martinus van Marum groeide de boekencollectie van Teylers significant, maar tot nu toe weten we nog weinig over de totstandkoming van en motivaties achter die collectie. De afgelopen jaren heeft het onderzoek naar de geschiedenis van Teylers Museum zich geconcentreerd op de kunst- en natuurwetenschappelijke collecties. Hierdoor is de unieke bibliotheek van Teylers buiten beeld gebleven. Dit is een opmerkelijke lacune, gezien de grote waarde van deze collectie voor de boek- en cultuurgeschiedenis van Nederland en Europa. Welke publicaties kozen Van Marum en Directeuren, en wat waren hun redenen voor deze aanschaf? Hoe verhield de opbouw van de collectie zich tot de behoeftes van de genootschappen en de aanschaf voor de andere kabinetten? Hoe ontwikkelde het toegangsbeleid van de bibliotheek zich? Hoe sloot de aangeschafte literatuur aan bij de intellectuele debatten van die tijd, zowel in de Nederlandse Republiek als daarbuiten? De antwoorden op deze en gerelateerde vragen zullen worden gepresenteerd in een wetenschappelijk artikel, een publieksartikel en een publiekslezing.
Dr. Eleá de la Porte is gespecialiseerd in de Europese en Nederlandse Verlichting. In 2019 is ze aan de Universiteit van Amsterdam gepromoveerd op haar proefschrift Verlichte verhalen. De omgang met het verleden in de Nederlandse verlichting. Momenteel is zij aan dezelfde universiteit verbonden als docent Geschiedenis.
Kennis in Teylers Museum
Het door Teylers Stichting in 1787 gebouwde hofje is in 2010 economisch overgedragen aan woningcoöperatie Elan Wonen in Haarlem. In 2020 heeft Vereniging Hendrick de Keyser dankzij een particulier legaat en met steun van de BankGiro Loterij het Teylers Hofje gekocht van Elan Wonen. Het Teylers Hofje is het tiende hofje in bezit van de Vereniging ‘Hendrick de Keyser’ die beter geëquipeerd is om het onderhoud en beheer van een dergelijk monumentaal gebouw uit te voeren.
Teylers Stichting heeft nog wel het gebruiksrecht van de regentenkamer van Teylers Hofje en houdt daar regelmatig bijeenkomsten. Op Open Monumentendagen is het bestuur aanwezig om rondleidingen te verzorgen.
Teylers Hofje
Het bestuur werkt samen met gelieerde instellingen:
De ovale zaal