Teylers Stichting

Oprichter

Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778) heeft bij testament Teylers Stichting in het leven geroepen om kennis van godsdienst, kunst en wetenschap onder de burgers te bevorderen en om behoeftigen te ondersteunen.
Als typisch vertegenwoordiger van de Verlichting had Pieter Teyler een brede belangstelling voor wetenschap en kunst. Op beide terreinen legde hij verzamelingen aan. Daarnaast was hij zeer geïnteresseerd in theologie.
Uit hoofde van het testament werd de Stichting in 1778, na Pieter Teylers overlijden, ook eigenaar van zijn woonhuis aan de Damstraat en van zijn verzamelingen op het gebied van natuurlijke historie, penning- en tekenkunst, alsmede van zijn boekerij.

Documenten

Het testament van Pieter Teyler;

fundatiehuis

Pieter Teyler

Statuten

De stichting heeft haar statuten gemoderniseerd. Doelstelling van de stichting is:

het uitvoeren van het testament van Pieter Teyler van der Hulst, inhoudende het bevorderen van kennis van godsdienst, kunst en wetenschap en de ondersteuning van behoeftigen, alsmede het beheren van zijn nalatenschap, op basis van zijn testament van zeventien mei zeventienhonderd zes en vijftig en meer in algemene zin het nastreven van zijn ideaal van de Verlichting om door onderzoek en onderwijs de maatschappij te verbeteren;
het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn.

Het bestuur van de stichting bestaat uit vijf personen onder de naam "college van directeuren van Teylers Stichting":

Drs Henriëtte Beeksma-Romijn, secretaris
Drs Frederike van Citters-van de Grampel, penningmeester
Mr Edzo Huisman, bestuurslid en in het dagelijks leven: notaris
Mr Niels Teves, bestuurslid en in het dagelijks leven: ondernemer
Dr Sjoerd Verduyn Lunel, bestuurslid en in het dagelijks leven: hoogleraar Universiteit Utrecht.

Het secretariaat is gevestigd bij Henriëtte Beeksma-Romijn te Haarlem.

De zittingsduur van een bestuurslid is beperkt tot 12 jaar. Indien zich een vacature voordoet, benoemt het zittende bestuur een opvolger, waarbij wordt gestreefd naar een evenwichtige verdeling van geslacht en kennis/bestuurservaring. Op grond van Teylers testament wordt bij voorkeur één bestuurslid benoemd met een doopsgezinde achtergrond.

Teylers Stichting is een culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling).

Documenten

De statuten van Teylers Stichting;
De lijst met namen van Directeuren Teylers Stichting.
ANBI Teylers Stichting 2016;
ANBI Teylers Stichting 2017;
ANBI Teylers Stichting 2018;
ANBI Teylers Stichting 2019;
ANBI Teylers Stichting 2020;
Het Bestuursverslag 2018 van Teylers Stichting;
Het Bestuursverslag 2019 van Teylers Stichting;
Het Bestuursverslag 2020 van Teylers Stichting.

Het testament van Pieter Teyler

bestuur

Het eerste bestuur van Teylers Stichting

Teylers Museum

Teylers Stichting is eigenaar van het gebouw en de collecties van Teylers Museum. Sinds 1981, het jaar waarin Teylers Museum structurele overheidssubsidie toegekend kreeg, heeft Teylers Stichting het beheer van het museum door middel van een convenant overgedragen aan de Stichting tot Beheer en Instandhouding van Teylers Museum.
Het museumcomplex en de collecties zijn op deze wijze in bruikleen gegeven aan Teylers Museum voor onbepaalde tijd. In dit convenant is voorts overeengekomen dat schenkingen, die gedaan worden aan Teylers Museum, juridische eigendom zijn van Teylers Stichting maar van rechtswege in bruikleen zullen zijn bij het museum om versnippering te voorkomen. Voorts is overeengekomen dat Teylers Stichting de gebouwen en collecties niet zonder toestemming van Teylers Museum kan verkopen. De regels van zorgvuldig museaal beheer worden hierbij gevolgd.

Teylers Museum

Teylers Genootschappen

Teylers Stichting is verder verantwoordelijk voor twee in het testament genoemde Genootschappen, te weten het Godgeleerd Genootschap en het Tweede Genootschap. In het Tweede Genootschap zijn natuurkunde (fysica en biologie), letterkunde, geschiedenis, kunstgeschiedenis en numismatiek vertegenwoordigd.
Ter stimulering van de wetenschap schrijven de leden van de beide Genootschappen jaarlijks een prijsvraag uit en geven lezingen in het museum.

Het Teylers Godgeleerd Genootschap bestaat uit de volgende leden:

Prof. dr. M. Barnard, hoogleraar praktische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit te Amsterdam
Prof. dr. H.L. Beck, hoogleraar godsdienstwetenschap, in het bijzonder van de islam, Faculteit Geesteswetenschappen, Universiteit van Tilburg
Prof. dr. H.G.M. Jorink, onderzoeker aan het Huygens ING (KNAW) en Teylers-hoogleraar 'Verlichting en Religie in historisch en sociaal cultureel perspectief' verbonden aan de Universiteit Leiden
Prof. dr. A.B. Merz, hoogleraar Nieuwe Testament bij de Protestantse Theologische Universiteit (PThU), Groningen
Dr. E.P. Schaafsma, universitair hoofddocent ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit, Amsterdam
Prof. dr. M. Popović, hoogleraar Oude Testament en het vroege Jodendom, met bijzondere aandacht voor Qumran en de Dode Zeerollen, Rijksuniversiteit Groningen
Prof. dr. E.G.E. van der Wall, emeritus hoogleraar geschiedenis van het christendom, Universiteit Leiden

Het Teylers Tweede Genootschap bestaat uit de volgende leden:

Prof. dr. W. van Anrooij, hoogleraar Nederlandse letterkunde tot de Romantiek, Universiteit Leiden
Prof. dr. Y.L. Bleyerveld, bijzonder hoogleraar Kunst op papier en perkament aan de Universiteit Leiden en senior Conservator Teken- en Prentkunst (ca 1500-1800) bij het RKD - Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis - in Den Haag
Dr. L.M.G.F.E. Claes, Universitair Docent Oude Geschiedenis, Universiteit Leiden
Prof. dr. B.A. de Graaf, hoogleraar Geschiedenis Internationale Betrekkingen, Universiteit Utrecht
Prof. dr. F.H. van Lunteren, hoogleraar Geschiedenis van de Natuurwetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam en aan de Universiteit Leiden en Teylers-hoogleraar
Prof. dr. ir. W. van Saarloos, hoogleraar Theoretische Natuurkunde te Leiden, oud-President van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) te Amsterdam
Prof. dr. L.E.M. Vet, oud-directeur Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en buitengewoon hoogleraar evolutionaire ecologie, Wageningen Universiteit

Ledenlijsten

De lijst met Leden van het Godgeleerd Genootschap;
De lijst met Leden van het Tweede Genootschap.

ovalezaal

De ovale zaal

Teylers Winterlezingen

De Directeuren van Teylers Stichting organiseren iedere winter lezingen. De lezingen worden gehouden door leden van de twee Teylers Genootschappen.

Het programma voor de Teylers Winterlezingen 2021/2022, aanvang 13.00 in de gehoorzaal van Teylers Museum,

Zondag 30 januari 2022: Prof. dr. Annette Merz, Hoe zie je het voor je? Het passieverhaal door de lens van de prentenreeks van Nicolaes de Bruyn en recent historisch-kritisch Jezusonderzoek
Zondag 27 februari 2022: Prof. dr. Yvonne Bleyerveld, Naar buiten! Zestiende- en zeventiende-eeuwse Nederlandse kunstenaars tekenen het Hollandse landschap
Zondag 27 maart 2022: Prof. dr. Ernestine van der Wall, Zijn moderne vrouwen echte vrouwen? Stemmen in De Hollandsche Lelie

Documenten

De brochure van de Teylers Winterlezingen 2021/2022;
De brochure van de Teylers Winterlezingen 2020/2021;
De brochure van de Teylers Winterlezingen 2019/2020;
De brochure van de Teylers Winterlezingen 2018/2019;
De brochure van de Teylers Winterlezingen 2017/2018;

Videoregistratie winterlezingen

De winterlezing De Dode Zeerollen en de schrijvers van de Bijbel door prof. dr. Mladen Popovic;
De winterlezing Hendrik Antoon Lorentz, een bruggenbouwer in Teylers Museum door prof. dr. Frans van Lunteren ;
De winterlezing Moeder natuur als economische mentor door prof. dr. Louise Vet;
De winterlezing De koningsmakers: de achterkant van de Nobelprijs door prof. dr. Frans van Lunteren.
De winterlezing Paradijsvogels in het rariteitenkabinet - Mythe en werkelijkheid van een beeldschoon verzamelobject uit de Gouden Eeuw door prof. dr. Eric Jorink.

De gehoorzaal

Teylers Prijsvragen

In 2020 is de prijsvraag van prof. dr. Louise Vet, oud-directeur Nederlands Instituut voor Ecologie en buitengewoon hoogleraar evolutionaire ecologie aan Wageningen Universiteit en lid van Teylers Tweede Genootschap, uit 2017, geformuleerd met de titel: “Gevraagd wordt: een kritische studie naar het optimaliseren van duurzame multifunctionaliteit van bodems” bekroond met een gouden penning. De leden van het Tweede Genootschap en Directeuren van Teylers Stichting hebben een gouden penning toegekend aan de inzending van Dr. Emilia Hannula en Dr. Elly Morriën onder het motto “Werken en feesten vormt schoone geesten”. De erepenning zal worden uitgereikt op vrijdag 5 november 2021 om 16.00 uur in de gehoorzaal van Teylers Museum, Spaarne 16 te Haarlem.

Openstaande prijsvragen Teylers Godgeleerd Genootschap

Gevraagd wordt een verhandeling waarin een dialoog wordt geconstrueerd tussen theologie en antropologie over de fundamentele drijfveren van de beide wetenschappen als een impuls tot breder academisch gesprek over dit onderwerp (inzenden vóór 1 mei 2023). Toelichting.
Gevraagd wordt een verhandeling naar de receptie van uit de verlichting voortgekomen idealen door moslims in Nederland. De verhandeling dient geschreven te zijn in een voor een algemeen publiek toegankelijke stijl (inzenden vóór 1 mei 2022). Toelichting.
Gevraagd wordt een verhandeling over het thema ‘Verlichting en religie 2018 – 2028’. De verhandeling dient geschreven te zijn in een voor een algemeen publiek toegankelijke stijl (inzenden vóór 1 mei 2021). Toelichting.

Zie openstaande prijsvragen Teylers Godgeleerd Genootschap voor meer informatie.

Openstaande prijsvragen Teylers Tweede Genootschap

Gevraagd wordt: een oorspronkelijke studie naar het belang van beeldmateriaal voor de ontwikkeling van wetenschapsgebieden en/of de maatschappij, met aandacht voor de invloed die dergelijk beeldmateriaal heeft op de geloofwaardigheid van daarmee gepaard gaande kennisaanspraken (‘zien is geloven’). (inzenden vóór 1 januari 2024). Toelichting.
Gevraagd wordt: een oorspronkelijke studie waarin de wisselwerking tussen enerzijds de natuurwetenschappen en anderzijds de geesteswetenschappen wordt geïllustreerd en geanalyseerd aan de hand van een of enkele concrete voorbeelden (inzenden vóór 1 januari 2023). Toelichting.
Gevraagd wordt: een studie over de samenloop van technische vernieuwing en artistieke ontwikkeling in het werk van vroegmoderne stempelsnijders annex medailleurs, waarin aandacht wordt besteed aan ambachtelijke aspecten die van invloed zijn op de fysieke en visuele vormgeving van hun munten en penningen (inzenden vóór 1 januari 2022). Toelichting.

Zie openstaande prijsvragen Teylers Tweede Genootschap voor meer informatie.

leerstoel

Penning

Teylers Leerstoelen

Teylers Stichting heeft twee bijzondere leerstoelen opgericht aan de Universiteit Leiden.

De leerstoel ‘Geschiedenis van de natuurwetenschappen’ wordt sinds 2007 bekleed door professor dr. Frans van Lunteren. Hij richt zijn onderzoek op de geschiedenis van de Nederlandse natuurwetenschappen tussen 1815 en 1940 en Teylers Museum in het bijzonder.

Professor dr. Eric Jorink bekleedt sinds 2013 de tweede leerstoel, ‘Verlichting en religie in historisch en sociaal-cultureel perspectief’. Hij houdt zich onder meer bezig met de raakvlakken tussen geloof, kunst en wetenschap in de Verlichting, meer in het bijzonder met het ontstaan van collecties en musea.
Het College van Curatoren voor deze bijzondere leerstoel bestaat uit prof. dr. M.P.A. de Baar (voorzitter), prof. dr. W.W. Mijnhardt, drs. M. Scharloo en prof. dr. S.M. Verduyn Lunel (secretaris).

Kennis in Teylers Museum

Teylers Fellows

Op voordracht van de Teylers hoogleraren Eric Jorink en Frans van Lunteren, ondersteund door de Wetenschapscommissie, heeft het bestuur van Teylers Stichting Dr. Eleá de la Porte benoemd tot Teylers Fellow 2021.

Dr. Eleá de la Porte doet in 2021 gedurende zes maanden onderzoek naar de bibliotheekcollectie van Teylers Stichting. Voor veel genootschappen waren boeken - en de bibliotheek - het hart van de collectie, zowel fysiek als intellectueel. Onder leiding van Martinus van Marum groeide de boekencollectie van Teylers significant, maar tot nu toe weten we nog weinig over de totstandkoming van en motivaties achter die collectie. De afgelopen jaren heeft het onderzoek naar de geschiedenis van Teylers Museum zich geconcentreerd op de kunst- en natuurwetenschappelijke collecties. Hierdoor is de unieke bibliotheek van Teylers buiten beeld gebleven. Dit is een opmerkelijke lacune, gezien de grote waarde van deze collectie voor de boek- en cultuurgeschiedenis van Nederland en Europa. Welke publicaties kozen Van Marum en Directeuren, en wat waren hun redenen voor deze aanschaf? Hoe verhield de opbouw van de collectie zich tot de behoeftes van de genootschappen en de aanschaf voor de andere kabinetten? Hoe ontwikkelde het toegangsbeleid van de bibliotheek zich? Hoe sloot de aangeschafte literatuur aan bij de intellectuele debatten van die tijd, zowel in de Nederlandse Republiek als daarbuiten? De antwoorden op deze en gerelateerde vragen zullen worden gepresenteerd in een wetenschappelijk artikel, een publieksartikel en een publiekslezing.

Dr. Eleá de la Porte is gespecialiseerd in de Europese en Nederlandse Verlichting. In 2019 is ze aan de Universiteit van Amsterdam gepromoveerd op haar proefschrift Verlichte verhalen. De omgang met het verleden in de Nederlandse verlichting. Momenteel is zij aan dezelfde universiteit verbonden als docent Geschiedenis.

Kennis in Teylers Museum

Teylers Hofje

Het door Teylers Stichting in 1787 gebouwde hofje is in 2010 economisch overgedragen aan woningcoöperatie Elan Wonen in Haarlem. In 2020 heeft Vereniging Hendrick de Keyser dankzij een particulier legaat en met steun van de BankGiro Loterij het Teylers Hofje gekocht van Elan Wonen. Het Teylers Hofje is het tiende hofje in bezit van de Vereniging ‘Hendrick de Keyser’ die beter geëquipeerd is om het onderhoud en beheer van een dergelijk monumentaal gebouw uit te voeren.
Teylers Stichting heeft nog wel het gebruiksrecht van de regentenkamer van Teylers Hofje en houdt daar regelmatig bijeenkomsten. Op Open Monumentendagen is het bestuur aanwezig om rondleidingen te verzorgen.

hofje

Teylers Hofje

Gelieerde stichtingen

Het bestuur werkt samen met gelieerde instellingen:

de Stichting tot Exploitatie van Teylers Museum (het "Teylers Museum"): waarin twee bestuursleden Teylers Stichting deel uitmaken van de Raad van Toezicht;
Roodenburg van Looy Stichting (stichting die een verzameling munten en penningen en schilderijen heeft ondergebracht bij Teylers Museum): één bestuurslid van Teylers Stichting maakt deel uit van het bestuur van de Roodenburg van Looy Stichting;
Stichting Teylers Museum Vriendenfonds (TMVF) (fondsenwerving voor museum) één bestuurslid van Teylers Stichting maakt deel uit van dit bestuur;
Teylers Stichting is vertegenwoordigd in het curatorium van de Teylers leerstoelen;
de Protestantse Gemeente Haarlem: alle bestuursleden van Teylers Stichting zijn qualitate qua bestuursleden van het Bestuur van de Stichting Fonds voor Weduwen van Predikanten der Hervormde Gemeente te Haarlem; in mei van elk jaar vindt overleg met de predikanten plaats conform statuten van PWF.

De ovale zaal