Teylers Stichting Statuten Genootschappen Winterlezingen Prijsvragen Leerstoelen Fellows

Teylers Stichting

Oprichter

Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778) heeft bij testament Teylers Stichting in het leven geroepen om kennis van godsdienst, kunst en wetenschap onder de burgers te bevorderen en om behoeftigen te ondersteunen.
Als typisch vertegenwoordiger van de Verlichting had Pieter Teyler een brede belangstelling voor wetenschap en kunst. Op beide terreinen legde hij verzamelingen aan. Daarnaast was hij zeer geïnteresseerd in theologie.
Uit hoofde van het testament werd de Stichting in 1778, na Pieter Teylers overlijden, ook eigenaar van zijn woonhuis aan de Damstraat en van zijn verzamelingen op het gebied van natuurlijke historie, penning- en tekenkunst, alsmede van zijn boekerij.

Documenten


fundatiehuis

Pieter Teyler

Statuten

De stichting heeft haar statuten gemoderniseerd. Doelstelling van de stichting is:

  1. het uitvoeren van het testament van Pieter Teyler van der Hulst, inhoudende het bevorderen van kennis van godsdienst, kunst en wetenschap en de ondersteuning van behoeftigen, alsmede het beheren van zijn nalatenschap, op basis van zijn testament van zeventien mei zeventienhonderd zes en vijftig en meer in algemene zin het nastreven van zijn ideaal van de Verlichting om door onderzoek en onderwijs de maatschappij te verbeteren;
  2. het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn.
Het bestuur van de stichting bestaat uit vijf personen onder de naam "college van directeuren van Teylers Stichting":
  • Drs Henriëtte Beeksma-Romijn, secretaris
  • Drs Frederike van Citters-van de Grampel, penningmeester
  • Mr Edzo Huisman, bestuurslid en in het dagelijks leven: notaris
  • Mr Niels Teves, bestuurslid en in het dagelijks leven: ondernemer
  • Dr Sjoerd Verduyn Lunel, bestuurslid en in het dagelijks leven: hoogleraar Universiteit Utrecht.

Het secretariaat is gevestigd bij te Haarlem.

De zittingsduur van een bestuurslid is beperkt tot 12 jaar. Indien zich een vacature voordoet, benoemt het zittende bestuur een opvolger, waarbij wordt gestreefd naar een evenwichtige verdeling van geslacht en kennis/bestuurservaring. Op grond van Teylers testament wordt bij voorkeur één bestuurslid benoemd met een doopsgezinde achtergrond.

Teylers Stichting is een culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling).

Documenten

De oude verslagen staan onder Archief Teylers Stichting.

testament

Het testament van Pieter Teyler

bestuur

Het eerste bestuur van Teylers Stichting

Teylers Museum

Teylers Stichting is eigenaar van het gebouw en de collecties van Teylers Museum. Sinds 1981, het jaar waarin Teylers Museum structurele overheidssubsidie toegekend kreeg, heeft Teylers Stichting het beheer van het museum door middel van een convenant overgedragen aan de Stichting tot Beheer en Instandhouding van Teylers Museum.
Het museumcomplex en de collecties zijn op deze wijze in bruikleen gegeven aan Teylers Museum voor onbepaalde tijd. In dit convenant is voorts overeengekomen dat schenkingen, die gedaan worden aan Teylers Museum, juridische eigendom zijn van Teylers Stichting maar van rechtswege in bruikleen zullen zijn bij het museum om versnippering te voorkomen. Voorts is overeengekomen dat Teylers Stichting de gebouwen en collecties niet zonder toestemming van Teylers Museum kan verkopen. De regels van zorgvuldig museaal beheer worden hierbij gevolgd.

museum

Teylers Museum

Teylers Genootschappen

Teylers Stichting is verder verantwoordelijk voor twee in het testament genoemde Genootschappen, te weten het Godgeleerd Genootschap en het Tweede Genootschap. In het Tweede Genootschap zijn natuurkunde (fysica en biologie), letterkunde, geschiedenis, kunstgeschiedenis en numismatiek vertegenwoordigd.
Ter stimulering van de wetenschap schrijven de leden van de beide Genootschappen jaarlijks een prijsvraag uit en geven lezingen in het museum.

Het Teylers Godgeleerd Genootschap bestaat uit de volgende leden:

  • Prof. dr. M. Barnard, hoogleraar praktische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit te Amsterdam
  • Prof. dr. H.G.M. Jorink, onderzoeker aan het Huygens ING (KNAW) en Teylers-hoogleraar 'Verlichting en Religie in historisch en sociaal cultureel perspectief' verbonden aan de Universiteit Leiden
  • Prof. dr. C.R. Lange, hoogleraar Arabische en Islamitische Studies, Universiteit Utrecht
  • Prof. dr. A.B. Merz, hoogleraar Nieuwe Testament bij de Protestantse Theologische Universiteit (PThU), Groningen
  • Prof. dr. H.L. Murre-van den Berg, hoogleraar Mondiaal christendom aan de Radboud Universiteit, Nijmegen
  • Prof. dr. E.P. Schaafsma, hoogleraar Theologische ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit, Amsterdam
  • Prof. dr. M. Popović, hoogleraar Oude Testament en het vroege Jodendom, met bijzondere aandacht voor Qumran en de Dode Zeerollen, Rijksuniversiteit Groningen

Het Teylers Tweede Genootschap bestaat uit de volgende leden:

  • Prof. dr. W. van Anrooij (voorzitter), hoogleraar Nederlandse letterkunde tot de Romantiek, Universiteit Leiden
  • Prof. dr. Y.L. Bleyerveld, bijzonder hoogleraar Kunst op papier en perkament aan de Universiteit Leiden en senior Conservator Teken- en Prentkunst (ca 1500-1800) bij het RKD - Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis - in Den Haag
  • Dr. L.M.G.F.E. Claes, Universitair Docent Oude Geschiedenis, Universiteit Leiden
  • Prof. dr. J. Ellers, hoogleraar Evolutionary ecology aan de Vrije Universiteit Amsterdam
  • Prof. dr. B.A. de Graaf, hoogleraar Geschiedenis Internationale Betrekkingen, Universiteit Utrecht
  • Prof. dr. F.H. van Lunteren, hoogleraar Geschiedenis van de Natuurwetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam en aan de Universiteit Leiden en Teylers-hoogleraar
  • Prof. dr. ir. W. van Saarloos, emeritus hoogleraar Theoretische Natuurkunde te Leiden, oud-President van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) te Amsterdam
De secretaris van Teylers Tweede Genootschap is Prof. dr. Y.L. Bleyerveld, email:

Ledenlijsten

  • De lijst met Leden van het Godgeleerd Genootschap;
  • De lijst met Leden van het Tweede Genootschap.

ovalezaal

De ovale zaal

Teylers Winterlezingen

De Directeuren van Teylers Stichting organiseren iedere winter lezingen. De lezingen worden gehouden door leden van de twee Teylers Genootschappen.

Het programma voor de Teylers Winterlezingen 2024/2025, aanvang 13.00 in de gehoorzaal van Teylers Museum,

  • Zondag 24 november 2024: Prof. dr. Ilja Veldman, Maarten van Heemskerck eindelijk weer in Nederland te zien
  • Zondag 26 januari 2025: Prof. Dr. Christian Lange, Willem de Famars Testas en de kleuren van de islam
  • Zondag 16 maart 2025: Prof. dr. Mladen Popović, Hoe Kunstmatige Intelligentie kan helpen om de Dode Zeerollen verder te ontdekken

Documenten

Videoregistratie winterlezingen

  • De winterlezing Maarten van Heemskerck eindelijk weer in Nederland te zien door Prof. dr. Ilja Veldman.

De oude brochures en videoregistraties staan onder Archief Teylers Stichting.

gehoorzaal

De gehoorzaal

Teylers Prijsvragen

Openstaande prijsvragen Teylers Godgeleerd Genootschap

Zie openstaande prijsvragen Teylers Godgeleerd Genootschap voor meer informatie.

Openstaande prijsvragen Teylers Tweede Genootschap

  • Gevraagd wordt: een studie over hoe de Middeleeuwen en/of de Gouden Eeuw sinds 1800 worden gerepresenteerd in de literatuur en cultuur van de Nederlanden. (inzenden vóór 1 januari 2026). Toelichting.
  • Gevraagd wordt: een studie over de spanning tussen crisisbeheersing en crisisbeleving, toegepast op een onderwerp uit de Nederlandse geschiedenis (Middeleeuwen tot heden). (inzenden vóór 1 januari 2025). Toelichting.
Zie openstaande prijsvragen Teylers Tweede Genootschap voor meer informatie.

leerstoel

Penning

Teylers Leerstoelen

Teylers Stichting heeft twee bijzondere leerstoelen opgericht aan de Universiteit Leiden.

De leerstoel ‘Geschiedenis van de natuurwetenschappen’ wordt sinds 2007 bekleed door professor dr. Frans van Lunteren. Hij richt zijn onderzoek op de geschiedenis van de Nederlandse natuurwetenschappen tussen 1815 en 1940 en Teylers Museum in het bijzonder.

Professor dr. Eric Jorink bekleedt sinds 2013 de tweede leerstoel, ‘Verlichting en religie in historisch en sociaal-cultureel perspectief’. Hij houdt zich onder meer bezig met de raakvlakken tussen geloof, kunst en wetenschap in de Verlichting, meer in het bijzonder met het ontstaan van collecties en musea.
Het College van Curatoren voor deze bijzondere leerstoel bestaat uit prof. dr. M.P.A. de Baar (voorzitter), prof. dr. W.W. Mijnhardt, drs. M. Scharloo en prof. dr. S.M. Verduyn Lunel (secretaris).

leerstoel

Kennis in Teylers Museum

Wetenschapscommissie

Teylers Stichting heeft samen met de Teylers genootschappen en het Teylers museum de wetenschapscommissie in het leven geroepen om de uitwisseling van kennis tussen Teylers Stichting, de Teylers genootschappen en het Teylers museum te bevorderen.

De Wetenschapscommissie bestaat uit de volgende leden:

fundatiehuis

Pieter Teyler

Teylers Fellows

Op voordracht van de Teylers hoogleraren Eric Jorink en Frans van Lunteren, ondersteund door de Wetenschapscommissie, heeft het bestuur van Teylers Stichting Dr. Eleá de la Porte benoemd tot Teylers Fellow 2021.

Dr. Eleá de la Porte heeft in 2021 gedurende zes maanden onderzoek gedaan naar de bibliotheekcollectie van Teylers Stichting. Voor veel genootschappen waren boeken - en de bibliotheek - het hart van de collectie, zowel fysiek als intellectueel. Onder leiding van Martinus van Marum groeide de boekencollectie van Teylers significant, maar tot nu toe weten we nog weinig over de totstandkoming van en motivaties achter die collectie. De afgelopen jaren heeft het onderzoek naar de geschiedenis van Teylers Museum zich geconcentreerd op de kunst- en natuurwetenschappelijke collecties. Hierdoor is de unieke bibliotheek van Teylers buiten beeld gebleven. Dit is een opmerkelijke lacune, gezien de grote waarde van deze collectie voor de boek- en cultuurgeschiedenis van Nederland en Europa. Welke publicaties kozen Van Marum en Directeuren, en wat waren hun redenen voor deze aanschaf? Hoe verhield de opbouw van de collectie zich tot de behoeftes van de genootschappen en de aanschaf voor de andere kabinetten? Hoe ontwikkelde het toegangsbeleid van de bibliotheek zich? Hoe sloot de aangeschafte literatuur aan bij de intellectuele debatten van die tijd, zowel in de Nederlandse Republiek als daarbuiten? De antwoorden op deze en gerelateerde vragen zullen worden gepresenteerd in een wetenschappelijk artikel, een publieksartikel en een publiekslezing.

Dr. Eleá de la Porte is gespecialiseerd in de Europese en Nederlandse Verlichting. In 2019 is ze aan de Universiteit van Amsterdam gepromoveerd op haar proefschrift Verlichte verhalen. De omgang met het verleden in de Nederlandse verlichting. Momenteel is zij aan dezelfde universiteit verbonden als docent Geschiedenis.

Op voordracht van de Teylers hoogleraren Eric Jorink en Frans van Lunteren, ondersteund door de Wetenschapscommissie, heeft het bestuur van Teylers Stichting Dr. Joyce Zelen benoemd tot Teylers Fellow 2022.

Dr. Joyce Zelen heeft vanaf september 2022 gedurende zes maanden onderzoek gedaan naar de collectie prentkunst van Teylers Museum. Waar de beroemde tekeningenverzameling van het museum grondig is onderzocht en beschreven, ligt onderzoek naar de grafiek in de collectie nog grotendeels open. We weten weinig over hoe en wanneer de verzameling is bijeengebracht, wat de herkomst is, en vooral wat de overwegingen waren bij het bijeenbrengen van de grafiek. Wat werd er verzameld? Was er een verzamelbeleid? Werd er werk van internationale kunstenaars aangekocht of lag de focus op de Nederlanden? Verzamelde men ook eigentijdse grafiek of uitsluitend oude meesters? En hoe verhoudt de verzameling zich tot de tekeningencollectie van het museum? De antwoorden op deze en gerelateerde vragen zullen worden gepresenteerd in een wetenschappelijk artikel, een publieksartikel en een publiekslezing.

Dr. Joyce Zelen is gespecialiseerd in de geschiedenis van de Nederlandse prentkunst, en als docent verbonden aan de opleiding kunstgeschiedenis van de Radboud Universiteit, na eerdere fellowships bij het Rijksmuseum, het RKD en de Fondation Custodia in Parijs.

leerstoel

Kennis in Teylers Museum

Teylers Hofje

Het door Teylers Stichting in 1787 gebouwde hofje is in 2010 economisch overgedragen aan woningcoöperatie Elan Wonen in Haarlem. In 2020 heeft Vereniging Hendrick de Keyser dankzij een particulier legaat en met steun van de BankGiro Loterij het Teylers Hofje gekocht van Elan Wonen. Het Teylers Hofje is het tiende hofje in bezit van de Vereniging ‘Hendrick de Keyser’ die beter geëquipeerd is om het onderhoud en beheer van een dergelijk monumentaal gebouw uit te voeren.
Teylers Stichting heeft nog wel het gebruiksrecht van de regentenkamer van Teylers Hofje en houdt daar regelmatig bijeenkomsten. Op Open Monumentendagen is het bestuur aanwezig om rondleidingen te verzorgen.

hofje

Teylers Hofje

Gelieerde stichtingen

Het bestuur werkt samen met gelieerde instellingen:

interieur

De ovale zaal